**सारांश आणि पुनर्लेखन:** ब्लॉकचेन फॉर इम्पॅक्ट (BFI), जो भारताच्या COVID-19 महामारीदरम्यान सुरु झालेल्या आरोग्यसेवा फंड आहे, CSIR-Central Drug Research Institute (CDRI) सोबत भागीदारी करत आहे, जेणेकरून जैववैद्यकीय संशोधनाला प्रोत्साहन देणे आणि आरोग्यसेवा नवकल्पनांना पुढे नेणे यावर लक्ष केंद्रित करणे. ही सहकार्य, BFI-BIOME वर्चुअल नेटवर्क प्रोग्रामचा एक भाग असून, मलेरिया, डेंगी आणि चयापचय रोगांच्या आवश्यकतांना लक्ष केंद्रित करते, तसेच भारतातील भविष्यातील आरोग्यसेवा प्रगतीसाठी आधारभूत स्तर तयार करते. ब्लॉकचेन क्षेत्रामध्ये कॅटेलिस्ट फंडर म्हणून, BFI भारताच्या आरोग्य क्षेत्रातील आव्हानांना संबोधित करण्यासाठी आणि हनन केलेल्या समुदायांना समर्थन देण्यासाठी बहु-क्षेत्रीय सहकार्यात लक्ष केंद्रित करते. त्याने साथ करून काम केले आहे ट्रान्सलेशनल हेल्थ सायन्स अँड टेक्नोलॉजी इन्स्टिट्यूट (THSTI) बरोबर, लसीं, संसर्गजन्य रोगांचा, निदान आणि चयापचय स्थितीवर संशोधन गतीमान करण्यासाठी, भारताच्या विकसित भारत (Viksit Bharat) 2047 दृष्टिकोनासोबत एकत्रित करत जैव तंत्रज्ञानातील नेतृत्व मजबूत करणे. BFI चा वचनबद्धता महत्त्वपूर्ण आर्थिक सहाय्यापर्यंत विस्तारित आहे, जिथे भारतीय संस्थेतील तंत्रज्ञान कानपूर (IITK) मध्ये 150, 000 डॉलरपेक्षा अधिक आणि भारतीय संस्थेतील तंत्रज्ञान मुंबईसाठी तीन वर्षांत 900, 000 डॉलर जैववैद्यकीय संशोधनाला प्रोत्साहन देण्यासाठी दिले आहेत. भारतीय विज्ञान संस्थेसह (IISc) जीवन विज्ञान प्रकल्पांना समर्थन देण्यासाठी सहयोग चालू आहे. ब्लॉकचेन आणि कृत्रिम बुद्धिमत्ता (AI) यांसारख्या तंत्रज्ञानांचा वापर करणे प्रमाण वाढवण्यात आले असून, तरीही रुग्ण डेटा व्यवस्थापित करणे आव्हानात्मक राहते. ब्लॉकचेन फार्मास्युटिकल कंपन्या आणि संशोधकांदर्म्यान डेटा सामायिकरणास सुरक्षित, पारदर्शक व्यासपीठ प्रदान करतो, ज्यामुळे नवीन उपचारांच्या विकासास गती मिळते. PwC च्या एका अहवालानुसार, जागतिक स्तरावर आरोग्यसंस्थांना आरोग्य डेटा व्यवस्थापन, मान्यता आणि पुरवठा साखळी प्रक्रियेमध्ये ब्लॉकचेनचे फायदे मिळत आहेत.

तरीही, भारतीय आरोग्य क्षेत्र या तंत्रज्ञानांना हळूहळू स्वीकारेल. भारतातील नवीन BioE3 (आर्थिक, रोजगार, आणि पर्यावरणासाठी जैव तंत्रज्ञान) धोरण जैव तंत्रज्ञान क्षेत्राच्या प्रगतीसाठी महत्त्वपूर्ण पाऊल आहे, ज्यामुळे नवीन संशोधन आणि बायोमॅन्युफॅक्चरिंगला प्रोत्साहन मिळेल. हे धोरण बायो-आर्टिफिशियल इंटेलिजन्स हब समाविष्ट करून बायो-आधारित उत्पादनांमध्ये संशोधनाला चालना देण्याचा उद्देश ठेवते, जी औषधे, लसी, आणि निदान उपकरणांच्या उत्पादनासाठी आवश्यक आहे. BioE3 धोरणात बायोमॅन्युफॅक्चरिंग सुधारण्यासाठी धोरणांची रूपरेषा आहे, ज्यामुळे भारत जागतिक स्तरावर सहा मुख्य बायो-उत्पादकांपैकी एक म्हणून याच स्थितीला उपयुक्त ठरतो. मंत्री जितेंद्र सिंह यांनी तंत्रज्ञानाच्या महत्त्वावर लक्ष केंद्रित केले आहे, हे सुनिश्चित करणारा न्यायसंगत आरोग्यसेवेचा प्रवेश आणि वितरण प्रणालींमध्ये कार्यक्षमता सुधारण्यास मदत करतो. भारताच्या बायोमॅन्युफॅक्चरिंग उद्योगाने झपाट्याने वाढ अनुभवली आहे, जे 2024 पर्यंत 130 अब्ज डॉलर पर्यंत पोहोचण्याचा अंदाज आहे, तर जैव तंत्रज्ञान क्षेत्र 2030 पर्यंत 300 अब्ज डॉलरपर्यंत वाढण्याची शक्यता आहे. सिंह यांनी भारताच्या जागतिक लसी उत्पादनात महत्त्वपूर्ण भुमिका स्पष्ट केली आहे आणि जैव तंत्रज्ञानातील नेतृत्व स्थिती मजबूत करण्यासाठी सतत नवे संशोधन आणि गुंतवणूक आवश्यक आहे.