Google Scholar, सर्वात मोठे शैक्षणिक शोध इंजिन, त्याच्या 20व्या वर्धापन दिनाचा साजरा करत आहे. या वर्षांमध्ये, ते वैज्ञानिक समुदायातील एक महत्त्वाचे साधन बनले आहे. तथापि, कृत्रिम बुद्धिमत्ता (AI) मध्ये झालेली अलीकडील प्रगती त्याच्या वर्चस्वास आव्हान देते. एआय साधनांसह शोध अनुभव वाढविणारे आणि डाउनलोडयोग्य डेटा देणारे प्रतिस्पर्धी लोकप्रिय होत आहेत. संशोधक Google Scholar चा शास्त्रशुद्धतेवरील मोठा प्रभाव मान्य करतात, मुक्त प्रवेश प्रदान करणारे, माहितीची विस्तृत श्रेणी आणि सुसंस्कृत शोध पर्याय उपलब्ध करून देणारे. तथापि, आता अन्य प्लॅटफॉर्मवर समान वैशिष्ट्ये ऑफर केली जातात. AI-चालित चॅटबॉट्स आणि साधने, जसे की ChatGPT, साहित्य शोध आणि समीक्षणांसाठी लोकप्रिय झाली आहेत. काही संशोधक या नवीन साधनांकडे वळत आहेत, तरीही शैक्षणिक क्षेत्रातील Google Scholar ची प्रस्थापित स्थिती त्यामुळे विस्थापित करणे कठीण बनवते. Jevin West, एक संगणकीय सामाजिक वैज्ञानिक, सुचवतात की उदयोन्मुख साधने आणि नवकल्पना मुळे Google Scholar चे वर्चस्व आव्हानास सामोरे जाऊ शकते.

Anurag Acharya, Google Scholar चे सह-संस्थापक, शैक्षणिक माहितीच्या प्रवेशोन्नतीसाठी केलेल्या प्रयत्नांचे स्वागत करतात, ज्यामुळे वैज्ञानिक प्रगतीसाठी फायदे होतात. 2004 मध्ये लाँच झालेला Google Scholar ने शैक्षणिक कामासाठी वेब शोधून आणि पूर्ण मजकुराचा प्रवेश मिळविण्यासाठी प्रकाशकांसह संबंध स्थापित करून साहित्य शोध क्रांती केली. ही क्षमता संशोधनाचा मुक्त प्रवेश प्रोत्साहित करते. तरीही, या सेवांचा पारदर्शकतेवरील चिंतेचा मुद्दा, उदाहरणार्थ, त्याचे अस्पष्ट सामग्री अनुक्रमण आणि सीमित मोठ्या प्रमाणावर डाउनलोड यासारखे आहे. अलीकडील प्रतिस्पर्धी, जसे की OpenAlex अनुक्रमणिका, शोधण्यायोग्य शैक्षणिक डेटा आणि डाउनलोड करण्यायोग्य नोंदी प्रदान करतात, ज्यामुळे Google Scholar च्या काही मर्यादा दूर होतात. Semantic Scholar, आणखी एक साधन, AI चा वापर करून पेपर्सचे सारांश प्रदान करते आणि प्रमुख संदर्भ ओळखते. Undermind सारखी AI-आधारित प्रणालींना मानवाच्या शोध धोरणांचे अनुकरण करून सर्वोत्तम शोध परिणाम मिळतात. Google Scholar शोध कार्यक्षमता आणि लेखाच्या शिफारसी सुधारण्यासाठी AI चे समाकलन करून घेते, परंतु Google च्या मानक शोधांच्या विपरीत, शोध क्वेरींसाठी AI-उत्पन्न सारांश अद्याप प्रदान करत नाही. Acharya हे वैज्ञानिक निष्कर्ष प्रमाणासह प्रभावी रित्या सारांशबद्ध करण्याचे आव्हान दर्शवतात. या आव्हानांनाही, Google Scholar ची संपूर्ण मजकुराच्या लेखांसाठी व्यापक प्रवेश आणि शैक्षणिक जगातील त्याची महत्त्वाची भूमिका ही शैक्षणिक माहिती पुनर्प्राप्तीची पायरी बनवते.