Al twee jaar documenteerde Stacey Wales wat ze wilde zeggen tijdens de strafzitting voor de man die haar broer, Christopher Pelkey, had vermoord tijdens een weggerageer-incident in Chandler, Arizona, in 2021. Toen ze haar verklaring schreef, had ze echter moeite de juiste woorden te vinden en hoorde ze de stem van haar broer in haar hoofd. Dit inspireerde haar om kunstmatige intelligentie (AI) te gebruiken om een video te genereren waarin Pelkey het hof toespreekt en de man die hem fataal schoot. Op donderdag presenteerde Wales deze video in de rechtbank, wat volgens AI-experts de eerste keer in de VS is dat zo'n technologie wordt gebruikt voor een slachtofferverklaring door een AI-gerenderd overleden slachtoffer. Sinds de eerste zitting in 2023, die in 2025 opnieuw werd gehouden vanwege procedurele problemen, had Wales haar slachtofferverklaring voorbereid. Ze hield tijdens de rechtszaken haar emoties in om de jury niet te beïnvloeden, maar zag de zitting als een kans om zichzelf te uiten. Op aanraden van haar advocaat probeerde ze Pelkey te humaniseren en verzamelde 48 slachtofferverklaringen van verschillende mensen uit haar broer’s leven, waaronder leraren, vrienden en militaire camaraden. Hoewel ze twijfelde over het uiten van vergeving, zei Wales dat Pelkey’s stem in haar hoofd één van vergeving was, die zijn mantra om God en anderen lief te hebben belichaamde. Ze richtte zich tot haar man Tim, die ervaren is in AI-toepassingen, en hun zakenpartner Scott Yentzer, en stond voor de uitdaging een overtuigende video te maken met beperkte middelen: een audioclip van 4, 5 minuten van Pelkey, zijn begrafenisfoto en een script van Wales. Technologische obstakels waren onder andere het digitaal aanpassen van de afbeelding om zonnebril en baard te verwijderen. Het recreëren van Pelkey’s lach was bijzonder moeilijk vanwege achtergrondgeluiden in de beschikbare clips.

Het proces bracht Wales ertoe haar eigen video op te nemen voor toekomstig gebruik door haar familie, waarin ze reflecteerde op sterfelijkheid. Ondanks aanvankelijke terughoudendheid van slachtofferrechten-advocaat Jessica Gattuso, die zo’n aanpak nog nooit in de rechtbank van Arizona had gezien, werd de video getoond tijdens de zitting. Het AI-avatar stelde zich voor als een recreatie van Pelkey, bedankte supporters en richtte zich tot de schutter, Gabriel Paul Horcasitas, waarmee hij vergeving uitte en liefde en levensvreugde aanspoorde, voordat hij afsluit met een verwijzing naar vissen. De rechter en de verdediging hadden geen bezwaar. Rechter Todd Lang prees de video en benadrukte de balans binnen de familie tussen boosheid en de stem van vergeving van haar broer. Horcasitas kreeg een gevangenisstraf van 10, 5 jaar wegens manslacht. Wales merkte op dat de video een diepe emotionele impact had, vooral voor haar tienerzoon, en beschreef het project als catharsic en helend. De rol van AI in de rechtszaal ontwikkelt zich, met precedentgevallen zoals valse AI-tekstcitaten in juridische documenten en pogingen om AI-gegenereerde advocaat-avatar’s te gebruiken, hoewel dergelijke initiatieven op weerstand stuiten. Experts zoals Maura Grossman van de Universiteit van Waterloo zien deze toepassing van AI voor een slachtofferverklaring als nieuw, maar niet juridisch of ethisch problematisch omdat de video voor een rechter werd gepresenteerd, niet voor een jury, en niet als bewijs. Hoewel het gebruik van AI in juridische contexten waarschijnlijk zal toenemen, blijven er zorgen bestaan over toestemming, eerlijkheid en goede bedoelingen bij de inhoudcreatie. Gary Marchant van de Arizona State University beschouwt slachtofferverklaringen waarin wordt geprobeerd de stem van het overledene te vertegenwoordigen als een van de minst bezwaarlijke AI-toepassingen, in tegenstelling tot schadelijkere deepfakes. Wales adviseert iedereen die AI op soortgelijke wijze gebruikt, op te treden met integriteit en egoïstische motieven te vermijden, en benadrukt inclusiviteit bij het zoeken naar afsluiting, zodat niemand wordt uitgesloten.