Kitlelere ulaşabilen yapay zekanın kullanıma sunulmasından neredeyse üç yıl geçmeden, hemen hemen her sektörden işletmeler teknolojiyi benimsemek için koşturuyor, tıpkı çok katlı satış planlarına ilgi gösteren aşı karşıtlarınımsı. 2024 yılına gelindiğinde, 5. 000’den fazla çalışana sahip şirketlerin yarısından fazlası yapay zeka kullanıyor olacak. Tasarruf sağlamak isteyen patronlar için AI, artan verimlilik ve giderlerin azaltılması anlamına geliyor — özellikle de geleneksel olarak insan çalışanlara ödenen ücretler açısından. Ancak, dünya genelindeki çalışanlar birkaç büyük teknoloji devi tarafından kontrol edilen bir AI odaklı gelecek konusunda endişelenirken, AI’yi benimseme yarışı şimdiden iş piyasalarını belirgin şekilde etkiliyor. Yapay zeka nedeniyle, genç üniversite mezunlarının işgücüne katılımı hiç görülmemiş seviyelere geriledi; tam zamanlı maaşlı işler giderek daha çok gig ekonomisi işleri haline geliyor ve özgeçmişlerdeki abartmalar yaygınlaşıyor, iş arama kabus gibi bir deneyim haline geliyor. Zengin teknoloji liderleri gibi Marc Andreessen’in teknolojinin sihirli bir şekilde hepimizi özgürleştireceğini öne sürmesine rağmen, tarih farklı bir hikaye anlatıyor: teknolojik gelişmeler genellikle mevcut eşitsizlikleri derinleştirir, azaltmak yerine.

Bu desen, Albert Einstein ve Stephen Hawking gibi önde gelen düşünürler tarafından, AI herhangi bir hale gelmeden çok önce gözlemlenmişti. Aslında, yapay zekanın eğitildiği verilerin sonucu olarak önemli ölçüde cinsiyet ve ırk önyargıları sergilediği görüldü ve uzmanlar, önyargılı yazılım ile geniş çapta dünya çapında uygulamaların birleşmesinin sömürüyi körüklediği konusunda uyarıyor. İlginç olmayan şekilde, Birleşmiş Milletler Uluslararası Çalışma Örgütü’nün (ILO) güncellenmiş raporuna göre, AI’nın istihdama cinsiyet uçurumunu daha da genişleteceği öngörülüyor. 2023 yılına ilişkin otomasyon riskleri tahminlerine dayanarak hazırlanan rapor, ABD gibi yüksek gelirli ülkelerde kadınların “yüksek otomasyon potansiyeline” sahip rollerde bulunma olasılıklarının yüzde 9. 6’ya çıktığını, bu oranın iki yıl önce yüzde 7. 8 olduğunu gösteriyor. Bu oran, bugün erkeklerin karşılaşabileceği yüzde 3. 5 riskin neredeyse üç katı olup, kendisi 2023’te yüzde 2. 9’dan artmış durumda. Çalışma ayrıca, zengin ülkelerde çalışan üç kişiden birinin — küresel ortalama olan dört kişiden birine kıyasla — otomasyona “biraz maruz kaldığını” vurguluyor. ILO raporu, özellikle zengin ülkelerde kadınların en çok çalıştığı işlerin — idari, büro ve veri girişi pozisyonları gibi — yapay zeka tabanlı otomasyona karşı savunmasız olduğunu belirtiyor. Sosyologlar, son yıllarda çalışan saatlerindeki cinsiyet uçurumunun önemli ölçüde küçüldüğüne, yani erkekler ve kadınların yaklaşık aynı sayıda saat çalıştığına dikkat çekiyor, ancak ücret farklarının hâlâ devam ettiğini söylüyorlar. Bunun kısmen nedeni, kadınların çalışma saatlerinin daha çok ev işleriyle geçmesi. AI’nin “iş hayatında devrim yaratacağı” öngörüsüyle, yapay zekanın getireceği sefalet etkilerine karşı kadınları korumak için çalışma sistemlerimizde anlamlı değişiklikler yapmak gerekecek. AI hakkında daha fazlası: Yöneticiler Yapay Zekâ’ya Yatırım Yapıyor, Ama Neden Kazanç Sağlamadıklarını Söylüyorlar?