कृत्रिम मज़बुती (AI) स्मार्ट शहरांच्या विकासात तीव्रतेने परिवर्तन घडवून आणणारी ताकद बनते आहे, असे एक अलीकडील अभ्यास दाखवत आहे जे सध्या AI च्या प्रवृत्ती आणि शहरी वापरावर प्रकाश टाकतो. या अभ्यासात असे सूचित केले गेले आहे की AI कसे शहराच्या पायाभूत सुविधा, संसाधन व्यवस्थापन आणि सार्वजनिक सेवा पुरवण्यात क्रांतिकारी बदल घडवून आणत आहे, ज्यामुळे अधिक कार्यक्षम, टिकाऊ आणि प्रतिसादक्षम शहरजीवन साध्य होत आहे. स्मार्ट शहर ही भविष्यामध्ये टेक्नॉलॉजीला पारंपरिक पायाभूत सुविधांशी समकालीन करून रवानगी वाढवण्याच्या दिशेने वाटचाल करतात, ज्यामुळे रहिवाशांच्या जीवनाच्या गुणवत्तेत वाढ होते आणि पर्यावरणीय परिणाम कमी होतात. या परिवर्तनात AI महत्त्वाचा भूमिका बजावते, कारण डेटा-आधारित निर्णय घेणे आणि स्वयंचलित करणाऱ्या विविध क्षेत्रांमध्ये AI आधारभूत आहे. शहरी नियोजन आणि डिझाइनमध्ये, AI ची सर्वात प्रभावी भूमिका म्हणजे विस्तृत डेटाचं विश्लेषण – सॅटेलाइट प्रतिमा, सेन्सर नेटवर्क्स, आणि सोशल मीडिया – जेथे नमुने ओळखणे आणि प्रवृत्तींना भविष्यातील अंदाज घालणे शक्य होते. यामुळे नियोजकांना अधिक चांगले जेष्ठवाहतूक व्यवस्था तयार करणे, जमिनीसंसाधनांची योग्य वापर करणे, आणि लोकसंख्या गतिशीलतेचे अनुमान करणे सोयीस्कर होते. उदाहरणार्थ, AI-आधारित सिम्युलेशन्सद्वारे पायाभूत सुविधा प्रकल्पांची चाचणी करता येते, ज्यामुळे खर्च कमी होतो आणि विकास स्थानिक गरजांशी जुळतो. AI मदत करते क्षेत्रांना नैसर्गिक आपत्तींसाठी अधिक संवेदनशील ओळखण्यात, ज्यामुळे संस्थानिक सुरक्षा उपाययोजना आणि शहराची सहनशीलता वाढते. स्मार्ट शहरांच्या पायाभूत सुविधांचे व्यवस्थापन सतत लक्ष ठेवण्याची गरज आहे. AI रस्ते, पूल, पाणी आणि ऊर्जा व्यवस्थापनातल्या सेन्सर डेटा रियल-टाइममध्ये प्रक्रिया करून अपुरींना ओळखते, अपयशांची शक्यता सांगते, आणि देखभालासाठी वेळापत्रक तयार करते. ही अंदाज घेणारी देखभाल कमी वेळा, खर्च कमी करते.

शिवाय, AI संसाधनांचा कार्यक्षम वापर करण्यास मदत करते, वापराच्या नमुन्यांवर आधारित पुरवठा समायोजित करते, जसे की वीज आणि पाणी. उर्जेचे व्यवस्थापन करताना, AI नूतनीकरणीय स्रोतांशी समन्वय साधते, ज्यामुळे मागणी आणि पुरवठा यामध्ये समतोल राखला जातो, ज्यामुळे स्थायी शहरी ऊर्जा उपाययोजना होतात. AI सार्वजनिक सेवांनाही बदलते, ज्यामुळे त्यांचा प्रवेश आणि कार्यक्षमतेत वाढ होते. AI-आधारित स्मार्ट वाहतूक प्रणाली वाहतूक नियमन करते, जाम उपसते, आणि रस्त्याच्या रचनांवर आधारित गतिशील मार्गदर्शनाने सार्वजनिक वाहतूक सुधरते. आरोग्यामध्ये, AI टेलिमेडिसीन आणि रिमोट मॉनिटरिंगसाठी मदत करते, ज्यामुळे वैद्यकीय सेवांचा विस्तार होतो. सार्वजनिक सुरक्षेतही AI च्या क्षमतेमुळे पटकन संभाव्य धोक्यांचा किंवा आपत्तिंचा शोध घेतला जातो, ज्यामुळे आपत्कालीन व्यवस्थापन अधिक प्रभावशाली होते. तरीही, AI चे स्मार्ट शहरांमधील समावेश काही आव्हानांना सामोरा जातो, ज्यामध्ये नैतिक प्रश्न, डेटा गोपनीयता, आणि सुरक्षा चिंता या अंतर्भूत आहेत – जे नागरिकांचा विश्वास प्राप्त करणे महत्त्वाचे आहे. शहरे ज्या प्रमाणात गुंतागुंतीची आहेत, त्या साठी तंत्रज्ञ, शहरी नियोजक, धोरणनिर्माते आणि समुदाय सदस्यांमधील सहकार्यास गरज आहे. असे बहुशाखीय सहयोग आवश्यक आहे जेणेकरून AI उपाय तोडगा तंत्रज्ञानानुसार, सामाजिकदृष्ट्या न्याय्य, आणि पर्यावरणीयदृष्ट्या जबाबदार असतील. तसेच, अशी गव्हर्नन्स फ्रेमवर्क्स विकसित कराव्या लागतात जे AI च्या वापरावर पारदर्शकता आणि जबाबदारी सुनिश्चित करतात. सारांशतः, या अभ्यासात असे नमूद केलेले आहे की AI च्या क्षमतेमुळे स्मार्ट शहरांना परस्परसंवादी, कार्यक्षम, आणि टिकाऊ पर्यावरणांमध्ये रूपांतरित करण्याची मोठी क्षमता आहे. AI तंत्रज्ञानाच्या प्रगतीसह, आणि सशक्त बहुशाखीय सहकार्य आणि नैतिक शासनांसह, जगभरातील शहरे या प्रगतीचा लाभ घेऊन रहिवाशांच्या जीवनात सुधारणा करू शकतात आणि भविष्यासाठी मजबूत, टिकाऊ शहरी वातावरण निर्माण करू शकतात.