Voedselfraude kost de wereldwijde voedselindustrie tot wel 50 miljard dollar per jaar en bedreigt de volksgezondheid. Blockchain, wanneer rigoureus en realistisch toegepast, biedt een levensvatbare oplossing voor deze verborgen misdaad. Echter, uitdagingen zoals hoge kosten, schaalbaarheid, interoperabiliteit, integratieproblemen, privacyzorgen, regelgevende onzekerheid en trage adoptie door belanghebbenden belemmeren een brede implementatie. David Carvalho, CEO van Naoris Protocol, benadrukt dat voedselfraude, hoewel het slechts een klein deel uitmaakt van de 12 biljoen dollar grote wereldwijde voedselsector, een groot probleem is dat vergelijkbaar is met het bbp van een klein land als Malta. De Food and Agriculture Organization definieert voedselfraude als opzettelijke bedrog over voedselkwaliteit of inhoud, inclusief praktijken zoals mislabeling, diefstal, namaak en verdunning. Notabele incidenten zijn onder andere melamine-infectie in Chinese melk, paardenvlees dat als rundvlees werd verkocht in Europa, en olijfolie die werd verdund met goedkopere oliën. De financiële impact is immens, maar reputatieschade, regelgevingskosten, juridische geschillen en verlies van consumentenvertrouwen versterken de gevolgen. Het melamineschandaal in China van 2008, waarbij meer dan 300. 000 baby's werden getroffen, onderstreept de verwoestende menselijke tol. Temujin Louie, CEO van Wanchain, merkt op dat voedselfraude een vicieuze cirkel creëert: volksgezondheidsproblemen ondermijnen het vertrouwen van consumenten, wat de verkopen schaadt en legitieme bedrijven schaadt, waardoor het systeem verzwakt. De complexiteit en deilatantie van de wereldwijde toeleveringsketens, vooral kwetsbare koudeketens, vergemakkelijken fraude doordat beschadigde producten worden voorgesteld als vers. Fraude treft niet alleen luxe goederen maar ook basisvoedingsmiddelen zoals zuivel, kruiden, zeevruchten, biologische producten, honing en sappen. Fragmentarische datasystemen, door Carvalho omschreven als “informaties eilanden”, verstoren het volledige overzicht en stellen frauduleuze producten in staat om circuleren zonder detectie. Blockchain biedt een veelbelovende tegencampagne door decentralisatie—waardoor geen enkele partij de gegevens controleert—en onveranderlijkheid—waardoor gegevens niet kunnen worden aangepast eenmaal vastgelegd. Selectieve transparantie maakt het mogelijk gevoelige informatie alleen te delen met geautoriseerde belanghebbenden, terwijl slimme contracten processen automatiseren en overeenkomsten afdwingen. Cryptografie beveiligt het register, en het integreren van Internet of Things (IoT)-sensoren creëert tamper-proof audit trails die essentieel zijn voor de integriteit van de koudeketen. Praktijkgevallen bevestigen het potentieel van blockchain.

Walmart, dat samenwerkt met IBM, gebruikt Hyperledger Fabric om varkensvlees in China en mangos in de VS te traceren, waardoor de traceertijd van dagen tot seconden wordt verkort. Bedrijven zoals TE-Food, Provenance, Nestlé, Carrefour en Seafood Souq onderzoeken blockchain om de transparantie en voedselveiligheid te verbeteren. Louie benadrukt een paradigmaverschuiving weg van afhankelijkheid van tussenpersonen en papierdocumentatie naar verifieerbare datasystemen, terwijl Carvalho aangeeft dat verhoogde zichtbaarheid en controlemechanismen afschrikkend werken voor fraude. Desondanks staat blockchain voor grote uitdagingen: schaalbaarheid, kosten, integratie van legacy-systemen en de zorgen over “garbage in, garbage out” met betrekking tot databeschikbaarheid. Blockchain waarborgt de gegevensintegriteit alleen zodra de data op de keten staan; externe gegevensbronnen zoals orakels en IoT-apparaten kunnen echter worden gemanipuleerd of falen. Handmatige gegevensinvoer brengt risico’s met zich mee op fouten of manipulatie, waardoor het juiste invoeren van gegevens een voortdurende uitdaging blijft. Privacy- en regelgevingsproblematiek blijven bestaan omdat voedselketens gevoelige gegevens verwerken die bedrijven niet willen blootstellen. Permissioned blockchains en selectieve transparantie kunnen privacyvraagstukken aanpakken, maar vereisen duidelijke governance- en datatoegangsprotocollen. Regelgevende richtlijnen evolueren, en brede participatie van belanghebbenden is cruciaal. Louie beveelt een pragmatische aanpak aan die zich richt op duidelijk afgebakende gebruiksgevallen om de waarde van blockchain te tonen, ondersteund door robuuste governance-modellen, vooral in consortia van blockchains. Carvalho benadrukt dat technologie alleen niet voldoende is—het herontwerpen van bedrijfsprocessen, investeren in training en verandermanagement, en het cultiveren van een samenwerkings- en datadelingcultuur zijn essentieel. Vooruitkijkend opent de integratie van blockchain met IoT, kunstmatige intelligentie (AI), slimme verpakkingen, robotica, snelle tests en digitale certificaten een veelbelovende weg naar het waarborgen van voedselintegriteit. IoT-sensoren leveren realtime, onkraakbare gegevens; AI analyseert data voor het detecteren van afwijkingen en logistieke optimalisatie; en deze technologieën verbeteren gezamenlijk de voedselveiligheid en duurzaamheid. De infrastructuur die voedselfraude bestrijdt, biedt ook bredere voordelen zoals verbeterde operationele efficiëntie, vermindering van voedselverspilling en versterking van duurzaamheidsclaims. Blockchain-gebaseerde oplossingen krijgen meer traction buiten sectoren die gevoelig zijn voor fraude, met proefprojecten die waardevolle inzichten opleveren, industrielegacontsortia die ontstaan en normen die worden ontwikkeld. De potentiële beloningen zijn onder andere een sterkere voedselveiligheid, minder verspilling, hogere consumentenvertrouwen en een duurzamer, rechtvaardiger en veerkrachtiger wereldwijd voedselsysteem. Hoewel voedselfraude alomtegenwoordig is, is het niet onoverwinnelijk. Een doordachte inzet en integratie van blockchaintechnologie kunnen de vertrouwenslaag vormen die nodig is om het probleem van 50 miljard dollar aan voedselfraude per jaar effectief aan te pakken.