Sehingga Mei 2025, dilemmas trilema blockchain kekal sebagai cabaran asas dalam sektor mata wang kripto dan blockchain. Dicipta oleh pengasas bersama Ethereum, Vitalik Buterin, ia menerangkan kesukaran untuk mencapai tiga aspek utama teknologi blockchain secara serentak: desentralisasi, keselamatan, dan kebolehcapaian. Konsep ini terus mempengaruhi pembangunan blockchain, kerana usaha berterusan dilakukan untuk mengimbangkan ketiga-tiga asas ini tanpa mengorbankan mana-mana satu daripadanya. **Apakah Dilemmas Trilema Blockchain?** Trilema ini menggambarkan pertukaran yang dihadapi oleh pembangun ketika membina rangkaian blockchain. Setiap elemen adalah penting, tetapi mengoptimumkan satu kebiasaannya memberi impak kepada yang lain: - **Desentralisasi:** Prinsip teras blockchain, di mana kawalan diagihkan kepada ramai peserta dan bukan kepada satu entiti pusat. Ia memastikan rintangan terhadap pengawalseliaan dan titik kegagalan tunggal, tetapi menjadikan konsensus lebih rumit dan biasanya melambatkan kelajuan transaksi. - **Keselamatan:** Rangkaian perlu melindungi daripada serangan seperti penggandaan perbelanjaan atau pengambilalihan. Protokol keselamatan yang kukuh, seperti bukti kerja (proof-of-work) atau bukti pegangan (proof-of-stake), penting tetapi boleh mengurangkan jumlah transaksi yang dapat diproses atau meningkatkan kos. - **Kebolehcapaian:** Keupayaan untuk memproses banyak transaksi dengan cepat dan cekap adalah penting untuk penggunaan meluas. Contohnya, Bitcoin mampu mengendalikan kira-kira tujuh transaksi per saat—angka ini tidak mencukupi untuk penggunaan di seluruh dunia. Meningkatkan kebolehcapaian selalunya memerlukan pertukaran, yang boleh mengurangkan desentralisasi atau melemahkan keselamatan. Trilema ini mencadangkan tiada blockchain yang dapat mengoptimumkan ketiga-tiga aspek ini secara serentak sepenuhnya. Sebagai contoh, meningkatkan kebolehcapaian mungkin melibatkan pengantusan beberapa fungsi rangkaian, yang boleh mengurangkan desentralisasi. Mengutamakan keselamatan pula mungkin memperlambat transaksi, menghalang kebolehcapaian. **Mengapa Dilemmas Trilema Blockchain Penting** Selain daripada batasan teknikal, trilema ini juga menjadi halangan utama kepada penerimaan arus perdana blockchain. Untuk bersaing atau meningkatkan sistem pusat tradisional (seperti perbankan atau pembayaran), blockchain perlu desentralisasi bagi mengekalkan kepercayaan, selamat untuk mengelak penipuan, dan mampu menyokong permintaan global. Sehingga semua tiga aspek ini seimbang, potensi blockchain tetap terhad. Dilemmas ini mempengaruhi pilihan reka bentuk blockchain: Bitcoin memberi keutamaan kepada keselamatan dan desentralisasi tetapi menghadapi masalah dari segi kebolehcapaian, manakala blockchain baharu kadang-kadang lebih mementingkan kebolehcapaian dengan mengorbankan desentralisasi, yang menjadikannya lebih hampir kepada sistem pusat. **Usaha Semasa Mengatasi Dilemmas Trilema** Sehingga 2025, tiada blockchain yang sudah menyelesaikan dilemmas ini sepenuhnya, tetapi pencapaian penting telah dibuat melalui pelbagai strategi: - **Protokol Layer-2:** Beroperasi di atas blockchain sedia ada untuk meningkatkan kebolehcapaian tanpa mengubah lapisan asas. Contohnya, Lightning Network pada Bitcoin membolehkan transaksi luar rangkaian yang lebih pantas sambil memastikan keselamatan dan desentralisasi. - **Sharding:** Perpindahan Ethereum ke Ethereum 2. 0 menggunakan sharding, yang membahagikan rangkaian kepada rangkaian kecil selari untuk memproses lebih banyak transaksi secara serentak, dengan matlamat mengekalkan keselamatan dan desentralisasi. - **Sidechains:** Rangkaian berasingan yang memproses transaksi untuk mengurangkan beban pada rangkaian utama.

Contohnya, Polygon berfungsi sebagai sidechain untuk Ethereum, meningkatkan kebolehcapaian. - **Mekanisme Konsensus Canggih:** Penambahbaikan protokol seperti proof-of-stake untuk meningkatkan keselamatan dan kebolehcapaian tanpa mengorbankan desentralisasi. Peralihan Ethereum kepada proof-of-stake adalah contoh terbaik. Projek yang muncul seperti Kaspa dan Aleph Zero juga menunjukkan potensi. Kaspa menggunakan struktur blokDAG (Directed Acyclic Graph) yang membolehkan kebolehcapaian tinggi sambil menyasarkan desentralisasi dan keselamatan. Aleph Zero menggunakan bukti nol pengetahuan dan kriptografi canggih untuk meningkatkan kebolehcapaian tanpa mengorbankan aspek lain. Perbincangan di platform seperti X menunjukkan minat komuniti yang berterusan. Kaspa dikenali dengan arsitektur uniknya sebagai calon utama untuk menyelesaikan dilemmas ini. Aleph Zero pula membincangkan cabaran berkaitan, termasuk “ZK trilemma” yang melibatkan bukti nol pengetahuan. Bagaimanapun, tiada penemuan besar yang dilaporkan secara meluas menjelang Mei 2025. **Cabaran dan Pertukaran** Dilemmas trilema blockchain sering diumpamakan seperti teorem CAP dalam sistem teragih, yang berpendapat bahawa hanya dua daripada tiga jaminan (konsistensi, ketersediaan, toleransi kepada bahagian) dapat dicapai secara serentak. Begitu juga, pembangun blockchain perlu mengutamakan berdasarkan penggunaan yang dirancang—sama ada untuk penyimpanan nilai (Bitcoin), aplikasi desentralisasi (Ethereum), atau rangkaian berkelajuan tinggi (Solana). Pertukaran ini menjelaskan mengapa dilemmas ini tetap berterusan: mengimbangkan desentralisasi, keselamatan, dan kebolehcapaian adalah sifatnya yang rumit. **Memandang ke Hadapan** Pada tahun 2025, dilemmas trilema blockchain kekal sebagai fokus utama dalam penyelidikan dan pembangunan. Walaupun tiada projek yang sepenuhnya menyelesaikannya, inovasi dalam industri memberi isyarat kemungkinan penyelesaian masa depan. Ethereum, Kaspa, dan Aleph Zero mendorong had teknologi, menawarkan pandangan tentang apa yang boleh menjadi blockchain yang benar-benar seimbang dari segi desentralisasi, keselamatan, dan kebolehcapaian. Seiring perkembangan blockchain, usaha untuk mengatasi dilemmas ini akan menjadi kunci kepada penerimaan yang meluas. Sama ada melalui penyelesaian layer-2, sharding, atau seni bina baharu, pencarian berterusan untuk keseimbangan ini mendorong perkembangan bidang ini ke hadapan. Buat masa ini, dilemmas ini menjadi pengingat cabaran rumit dan potensi luas dalam ruang blockchain.