Strategiczny podział USA i Chin w obszarze technologii blockchain W Stanach Zjednoczonych blockchain jest głównie kojarzony z kryptowalutami, a debaty polityczne koncentrują się na ochronie inwestorów, konfliktach regulacyjnych i sensacyjnych historiach związanych z memecoinami i awariami rynków—przytłumiając szerszy technologiczny potencjał tej technologii. Natomiast Chiny całkowicie zakazały kryptowalut w 2021 roku, ale od tego czasu dokonały znacznych inwestycji wspieranych przez państwo w blockchain, integrując ją jako kluczowy element swojej strategii cyfrowej i geopolitycznej. To kontrastowe podejście budzi niepokój w Waszyngtonie; przedstawiciel Raja Krishnamoorthi ostrzega, że systematyczne dążenie Chin do kontroli nad infrastrukturą blockchain może dać Chińskiej Partii Komunistycznej (ChPK) bezprecedensowy wpływ na globalną arenę. Podczas gdy USA i Chiny zaciekle rywalizują w dziedzinach AI i półprzewodników, Chiny rozwijają wczesną i strategiczną pozycję w podstawowej infrastrukturze blockchain, na której USA pozostają stosunkowo bierne. Coraz większa różnica ta może prowadzić do kształtowania globalnej architektury cyfrowej coraz bardziej opierającej się na chińskich standardach, modelach zarządzania i strategicznych interesach. Technologia blockchain to w istocie rozproszony rejestr: bezpieczny, czasowo oznaczony cyfrowy zapis udostępniany uczestnikom bez centralnego organu. Chociaż najbardziej znany jest jako technologia umożliwiająca decentralizowane kryptowaluty, takie jak Bitcoin, jej zastosowania są znacznie szersze. Na przykład w globalnych łańcuchach dostaw—np. komponentach smartfonów produkowanych na Tajwanie, montowanych w Wietnamie i wysyłanych do USA—blockchain może zunifikować fragmentaryczne, niekompatybilne systemy używane przez dostawców, fabryki, spedytorów, służby celne i sprzedawców detalicznych. Ten wspólny rejestr pozwala na niemal natychmiastową weryfikację transakcji, co skraca czas przetwarzania z tygodni do godzin i obniża koszty operacyjne nawet do 80%. Poza logistyką, blockchain obiecuje zaufaną wspólną infrastrukturę w różnych dziedzinach. Może dostarczać niezmiennych danych o pochodzeniu produktów dla konsumentów, zapewniając wiarygodność informacji o źródle i bezpieczeństwie; umożliwiać bezpośrednie, rozliczalne przekazywanie świadczeń publicznych i pomocy w sytuacjach kryzysowych, minimalizując oszustwa; oraz pozwalać jednostkom na własność i kontrolę nad cyfrowymi tożsamościami i danymi, omijając dużych graczy technologicznych. Według PwC, ekonomiczny wpływ blockchaina może wzrosnąć z 66 mld dolarów w globalnym PKB w 2021 roku do 1, 76 bln dolarów do 2030 roku. Narodowa strategia blockchain i mobilizacja Chin Blockchain redefiniuje operacje online, umożliwiając zaufanie, wymianę wartości i koordynację bez pośredników centralnych. Podczas gdy debaty zachodnie koncentrują się na regulacjach, Chiny realizują strategiczne wdrożenia. W 2019 roku prezydent Xi Jinping podkreślił konieczność „wykorzystania okazji” w blockchain, nazywając go kluczowym dla „następnej rundy innowacji technologicznych i transformacji przemysłowej”, sygnalizując ambicje Chin, aby stać się światowym „twórcą reguł”. To sprawia, że blockchain staje się jednym z głównych frontów w szerszym dążeniu Chin do wpływania na globalne ramy technologiczne. Przywództwo Chińskie szybko zagnieździło blockchain w 13. i 14. Pięcioletnim Planie, podnosząc go do rangi priorytetu infrastrukturalnego. W styczniu 2024 roku Chiny ogłosiły plan rozwoju blockchain o wartości 54, 5 mld dolarów, określający finansowanie, cele i role instytucji niezbędnych do przyspieszenia krajowej adopcji. Rządowe agencje, takie jak Ministerstwo Nauki i Technologii, kierują strategią przemysłową, podczas gdy państwowe giganty w telekomunikacji (China Mobile), finansach (China UnionPay) i energetyce (State Grid) włączają blockchain do swoich głównych operacji. Wiodące firmy technologiczne, takie jak Alibaba, Tencent i Huawei, rozwijają platformy blockchain zgodne z krajowymi priorytetami na potrzeby sektora rządowego i komercyjnego. Ta kompleksowa strategia obejmuje też rozwój kadr: główne uczelnie oferują dedykowane programy blockchain, a Narodowe Centrum Innowacji Technologii Blockchain w Pekinie planuje wykształcić ponad 500 000 profesjonalistów. Lokalne inicjatywy, np. szanghajska certyfikacja zawodowa związana z beneficiami mieszkańcowymi (hukou), dodatkowo napędzają adopcję. Chińskie dążenia w dziedzinie blockchain mają charakter systemowy, a nie eksperymentalny. W przeciwieństwie do postępów w AI czy 5G—które napotykają na ograniczenia eksportowe i zakazy ze strony Zachodu—rozwój infrastruktury blockchain cieszy się mniejszym oporem, co pozwala Chinom wyprzedzić w wyznaczaniu globalnych standardów, zanim szerzej zaangażują się w międzynarodową rywalizację. W 2023 roku chińskie podmioty zarejestrowały ponad 90% światowych patentów związanych z blockchainem, co podkreśla dominujący momentum. Blockchain China’s Blockchain Service Network (BSN) Kluczowym elementem chińskich ambicji w zakresie blockchain jest państwowa Platforma Usługowa oparta na blockchainie (BSN), uruchomiona w 2020 roku. BSN oferuje standaryzowaną, niskokosztową platformę do wdrażania aplikacji blockchain na skalę światową, pełniąc rolę „cyfrowego Pasu i Szlaku”. Kierowana przez Red Date Technology i wspierana przez państwowe podmioty, takie jak Krajowe Centrum Informacji, China Mobile czy China UnionPay, platforma dynamicznie się rozwinęła: działa ponad 120 węzłów miejskich w Chinach, a wersja międzynarodowa BSN Spartan rozszerza się na Bliski Wschód, Afrykę i Southeast Asia. Na początku 2025 roku istnieje ponad 20 krajów z aktywnymi węzłami BSN, wspierającymi smart cities, ekosystemy handlowe oraz mechanizmy cyfrowej tożsamości. Znaczenie BSN leży nie tylko w skali, ale i w ambicjach.

He Yifan, CEO Red Date, wyobraża sobie, że blockchain stanie się podstawą wszystkich systemów informacyjnych w ciągu kilku dekad. Sekretarz generalny projektu BSN, Tan Min, wyraźnie dąży do zbudowania infrastruktury internetowej, gdzie „Chiny kontrolują prawo do dostępu do internetu”. BSN odzwierciedla unikalną odmienność Chin od zachodnich koncepcji decentralizacji i anonimowości w blockchainie. System ten funkcjonuje na zasadzie permissioned, z określonymi walidatorami i zarządzaniem zgodnym z chińskimi interesami, wprowadzającymi rygorystyczne kontrole, w tym konieczność rejestracji pełnej tożsamości, zgodność z państwowymi regułami dotyczącymi treści i bezpieczeństwa oraz technicznymi możliwościami cofania lub wstrzymywania transakcji. Takie rozwiązania stoją w sprzeczności z zachodnimi wartościami niezmienności i odporności na cenzurę, odzwierciedlając strategię Chin, by korzystać z zalet blockchaina, jednocześnie utrzymując scentralizowaną kontrolę. Strategiczne implikacje ekspansji BSN Rozszerzenie globalnego BSN przez Chiny tworzy podwaliny dla ekosystemu blockchain dopasowanego do chińskich standardów technologicznych, zasad zarządzania i interesów strategicznych. Podczas gdy wiele państw planuje odosobnione projekty, Chiny oferują pełną infrastrukturę wraz z narzędziami deweloperskimi i ustalonymi regułami. To nie tylko eksport technologii; to także głęboka inkorporacja chińskich norm i długoterminowych zależności w cyfrowych infrastrukturach innych krajów, na podobieństwo roli Huawei w łańcuchu 5G. Po pierwsze, BSN zapewnia dostęp do danych i wgląd w operacje. Chociaż węzły BSN za granicą działają lokalnie, operatorzy tacy jak Red Date Technology podlegają chińskim prawom dotyczącym cyberbezpieczeństwa i służby wywiadowczej, co umożliwia Pekinowi wymuszenie dzielenia się danymi w imię bezpieczeństwa narodowego, budząc obawy o ekspozycję danych na platformach BSN. Po drugie, BSN wspiera inicjatywę Pasa i Szlaku Cyfrowego, łącząc Pekin z globalnymi partnerami. Poleganie na jednym krajowym źródle infrastruktury krytycznej tworzy ryzyko uzależnienia. Na przykład tanzanijska krajowa sieć szerokopasmowa została zaprojektowana przez chińską firmę tak, aby była kompatybilna tylko z urządzeniami Huawei, ograniczając przyszłe opcje. To „zamknięcie dostawcy” i zmniejszenie suwerenności technologicznej to zagrożenia dla krajów głęboko zintegrowanych z BSN, jeśli ma ona stać się globalnym kręgosłupem cyfrowym, jaki przewidują Chiny. Po trzecie, BSN umożliwia eksport chińskich modeli zarządzania cyfrowego, w tym cenzury i nadzoru. Chiny aktywnie promują te funkcje wśród krajów leżących na szlaku i wzdłuż inicjatywy Pasa i Szlaku, organizując szkolenia dla urzędników z takich państw jak Maroko, Egipt czy Libia. Często poprzedza to przyjęcie reżimów bezpieczeństwa cybernetycznego wzorowanych na chińskich regulacjach, subtelnie posuwając do przodu kontrolę państwa nad przestrzenią cyfrową poprzez adopcję infrastruktury. Chiny dążą także do wpływu na globalne standardy blockchain. Ich urzędnicy i firmy aktywnie uczestniczą w organizacjach takich jak Międzynarodowy Związek Telekomunikacji i Międzynarodowa Organizacja Normalizacyjna. Projekt blockchain prowadzony przez Tencent stał się pierwszym standardem blockchain ONZ, co świadczy o rosnącym chińskim wpływie. Fora dyplomatyczne promują BSN jako część pakietu modernizacyjnego, łącząc infrastrukturę, szkolenia i wzorce zarządzania, tworząc podziały w globalnym ekosystemie cyfrowym, z krajami przyjmującymi chińskie protokoły i tym samym wzmacniającymi swoje długoterminowe wpływy geopolityczne. Blockchain i chińskie ambicje finansowe Chińska wizja blockchain jest silnie związana z przekształcaniem globalnych finansów i omijaniem zachodnich punktów krytycznych. Projekt mBridge ilustruje te zamierzenia: platforma blockchain stworzona wspólnie przez banki centralne Chin, Hongkongu, Zjednoczonych Emiratów Arabskich, Tajlandii i Arabii Saudyjskiej, umożliwiająca bezpośrednie rozliczenia przy użyciu cyfrowych walut banku centralnego (CBDC). Ma ona na celu obejście tradycyjnych systemów rozliczeń, takich jak SWIFT, i oferuje alternatywne kanały płatności. Osiągnięcie funkcjonalnego minimalnego produktu wykonalnego (MVP) jest kluczowym krokiem w kierunku niezależnej od Zachodu infrastruktury finansowej. Podczas gdy mBridge skupia się na płatnościach transgranicznych, BSN może integrować cyfrowego juana (e-CNY) z krajowymi działaniami gospodarczymi. Ponieważ w Chinach blockchain nie pozwala na niezależne kryptowaluty, usługi oparte na blockchainie obsługujące płatności—np. automatyczne rozliczanie mediów—domyślnie będą korzystać z e-CNY, co przyspiesza jego powszechne przyjęcie w ekosystemie blockchain Chin. Razem, mBridge i integracja BSN–e-CNY stanowią element planowanej strategii tworzenia alternatywnej infrastruktury finansowej odpornej na presje zewnętrzne i zdolnej do projekcji chińskiego wpływu gospodarczego. Chociaż jeszcze nie zanosi się na to, by zastąpić dolara amerykańskiego jako globalną walutę, ta infrastruktura daje Pekinowi potężne narzędzia do realizacji swojej polityki gospodarczej. Digital Boycott H&M z 2021 roku w Chinach—po tym, jak detalista powołał się na kwestie pracy w Xinjiangu—ilustruje tę siłę: H&M została szybko usunięta z kluczowych platform cyfrowych w kraju, tracąc dostęp do chińskiego rynku. Podobna zależność od BSN na skalę globalną mogłaby zapewnić Chinom analogiczny wpływ na arenie międzynarodowej, poprzez wprowadzanie punktów krytycznych w podstawowej architekturze blockchain, co daje strategiczną przewagę niezależnie od dominacji dolara. Podsumowanie Strategia blockchain Chin to kompleksowa, państwowa i długoterminowa kampania na rzecz budowy kluczowej infrastruktury cyfrowej przyszłości. Choć zachodnia uwaga koncentruje się na regulacji kryptowalut, Chiny metodycznie budują podstawy platform, które umożliwią przyszłe gospodarcze, zarządcze i wymiany wartości. Aby USA i ich sojusznicy skutecznie konkurowali, muszą najpierw uznać pełny zakres, ambicje i systemowy charakter chińskiego podejścia do blockchaina, a następnie pilnie opracować spójną strategię przeciwdziałania temu pojawiającemu się cyfrowemu pejzażowi.