Әттеген-ай әшекейлер, ақшаларын биткоиндармен алдап алған айыпкерлердің транзакциялары блокчейнде жазылады. Алайда, бұл заңсыз қаражатты қабылдаған әмияндар белгіленеді, нәтижесінде киберқылмыскерлер бұл ақшаны түрлі күрделі әдістермен жууға тырысады, онлайн алдаулар, ұрлықтар және кибершабуылдардан пайда табу үшін. Киберқылмыстың кірісін жуу күрделі аударымдар мен криптовалюталар мен заңды төлем құралдарының араласуында өтеді. Бұл қаражаттарды бақылау тергеушілер үшін үлкен қиындықтар туғызады. Басқаша айтқанда, бұл қызметтерді жүргізетін мамандар бұл жаһандық экономикада жасырын әрі өте күрделі құрылымды түсінуге тырысады. Бұл жүйенің ең маңызды мәселесі – қылмыскерлердің алған ақшаға қалай қол жеткізуі. Chainalysis компаниясының 2024 жылғы криптовалюта қылмысы туралы баяндамасына сәйкес, 2023 жылы заңсыз криптовалюталарды жуу шамамен 22, 2 миллиард долларды құрады. Өткен жылы, заңсыз блокчейн мекенжайларына жіберілген барлық сома — 40, 9 миллиард доллар болды және ол әрі қарай өсіп, 51, 3 миллиард долларға жетуі мүмкін. Киберқылмыскерлер бұл үлкен заңсыз қаражатты таза ақшаға айналдыруға ұмтылады. Техникалық университет Дельфттің киберқауіпсіздік профессоры Джордж Смарегаджинский олардың негізінен биткоин немесе басқа да криптовалюталарда түсетінін, әрі әдетте оларды анонимді түрде айырбастау арқылы, мысалы, биржалар немесе миксерлер арқылы пайдаланады деп түсіндіреді. Бұл қаражат бірнеше блокчейн мекенжайлары арқылы қозғала отырып, ең соңында нақты экономикаға өтеді. Бұл жуу процесін толық түсіну үшін бірнеше ұғымды анықтау керек. Смарегаджинский мен Ордюна Horizon жобасындағы серіктестік жұмыс істейді. Бұл Еуроодақтың киберқатерлерге қарсы дайындығын күшейту, қылмыскерлердің пайда табу жолдарын түсіну сияқты мақсаттарды көздейтін жоба. Криптовалюталарда әмиян — бірнеше блокчейн мекенжайларын қамтитын құрал. Блокчейн транзакциялары анонимді болғанымен, олардың жазбалары ашық және бұл аналитиктерге ақша жуу үлгілерін анықтауға мүмкіндік береді, — дейді Ордюна.

Тергеушілер банктерге ұқсас, бірақ анонимді түрде жұмыс істейтін крипто-қызметтерді анықтауға тырысады. Айтарлықтай назар аударатын жүйелер — бұл escrow (жеке келісім бойынша сақтандыру) смарт-контракттері, олар келісім шарттары орындалғанша қаражатты ұстайды, сонымен қатар миксерлер, олар транзакцияны анонимді ету үшін қаражаттың қайдан келгенін және басқа криптовалюталарға ауысуын жасыртады. Ордюна миксерлерді қаражат көзін анықтауды қиындатады деп түсіндіреді. Смарегаджинский қосады, әдетте, қылмыскерлердің ізін іздеу мүмкіндігі бар, алайда көп трансферлер жасалған соң іздер жоғалады. Қылмыскерлер бірнеше мыңдаған блокчейн мекенжайларын жасай алатындығын пайдаланып, іздестіру жұмыстарын қиындатады — бұл банктік шоттарға қарағанда әлдеқайда оңай. Бұрын қылмыскерлер зорлықпен бір мекенжайға барлық төлемдерді жинап жүрсе, қазір әр бір қылмыскерге жеке мекенжай беріледі және кейде бір адамның бірнеше мекенжайы болады, — деп түсіндіреді Смарегаджинский. Бұл әдіс заңсыз қаражатты кішкентай бөлікке бөліп, бақылауды қиындатады. Кейде қылмыскерлер бұл қаражатты басқа да ақшаға араластырады немесе крипто-казиноларда пайдаланады. Міндетті түрде минималды тәуекелмен аз табыс әкелетін микроскопиялық бәсекелестіктер ұйымдастырып, олар ақшаны “тазалайды”, содан кейін оны заңды төлем құралы ретінде шығарады, — дейді Ордюна. Binance немесе Coinbase секілді биржалар — бұл тағы бір жуу жолы, бірақ олар қылмыскерлер үшін жабық. Бұл платформалар ақша жууға қарсы саясатты ұстанады, яғни, қолданушылардан жеке куәлік пен бет бейнелерін растауды талап етеді. Құқық қорғау органдары сот арқылы қолданушы деректерін талап ете алады, бұл заңсыз әрекеттерді алдын алады. Осы себепті қылмыскерлер нормативтік талаптарға сай келмейтін платформаларға жүгінеді. Ордюна ескертеді, бұл платформалар тіркелмеген болса да, транзакция үлгілері заңды биржаларға ұқсас. Vicomtech зерттеушілері осындай платформаларды блокчейн транзакцияларының үлгілерін талдап анықтауға тырысады. Заңды биржалардың әрекеті үлгілерін модельдеп, тергеушілер транзакцияның заңды емес әрекетке ұқсас екенін анықтайтын сандық модельдер құрады. Vicomtech командасы билік органдарымен тығыз жұмыс істеп, күдік тудыратын әрекеттердің үлгілерін жинап, жасанды анонимизирован деректерді пайдалана отырып, интеллектуалды анықтау модельдерін әзірлейді. Бұл модельдер тексерілген соң, нақты тергеулерде қолданылуы үшін дайын болады. Көптеген киберқауіпсіздік зерттеулері шабуылдарды түсінуге, қорғаныс құралдарын жетілдіруге және бұзушылықтарды азайтуға бағытталса, сонымен бірге басқа да маңызды іс — заңсыз ақша ағып жатқан жолдарын бақылау. Бұл жұмыс қылмыскерлердің пайда алу мүмкіндігін төмендетіп, олардың киберқылмыс жасау ынтасын әлсіретеді.