Waarom Onderzoeken Centrale Banken Blockchain Technologie? Centrale banken betreden voorzichtig de wereld van blockchain, niet vanwege trends, maar omdat de gehele geldinfrastructuur — van afwikkelingsnetwerken tot bewaarbedrijven — steeds meer in software wordt vastgelegd. De financiële sector is bezig met het tokeniseren van geldmarktfondsen, schatkisten en zelfs bankdeposito’s. Volgens het Atlantic Council onderzoeken of pilots zijn er momenteel 134 jurisdicties die digitale centrale bankgeld (CBDC’s) evalueren of testen, een scherpe stijging ten opzichte van 35 in 2020. Commerciële banken waarschuwen dat zonder de mogelijkheid om getokeniseerde deposito’s over publieke blockchains zoals Solana of privérekeningen zoals R3 Corda te verplaatsen, ze mogelijk hun relevantie verliezen. Centrale banken richten zich op twee kernvragen: Kunnen traditionele operaties zoals openmarkt aankopen, standing facilities en reserves worden uitgevoerd als reserves en bonds slimme tokens worden?En kan het monetaire transmissieproces verbeteren wanneer beleidsmechanismen direct in code worden ingebed?Deze vragen liggen ten grondslag aan initiatieven zoals Project Pine, Singapore’s Project Guardian, de wholesale CBDC sandbox van de Bank of England en Japan’s meerjarige retail CBDC-pilot. Wat is Getokeniseerd Monetair Beleid? Getokeniseerd monetair beleid betekent dat centrale bankactiva en -verplichtingen worden weergegeven als programmeerbare tokens op een gedistribueerd grootboek-platform. De Bank for International Settlements (BIS) beschrijft een ecosysteem waarin geld en effecten op een gedeeld grootboek bestaan, waarbij monetaire handelingen worden uitgevoerd door slimme contracten, ter vervanging van traditionele, batchgewijze processen zoals in overnight RTGS-systemen (real-time gross settlement). In dit systeem zijn beleidsinstrumenten gecodeerd: rente op reserves wordt automatisch uitgekeerd via coupons bij ieder blokafsluiting; repo- en reverse-repo-overeenkomsten worden voorwaardelijke wisseltransacties die bij aflopen zelf aflossen; onderpand-haircuts worden instelbare parameters die direct alle tegenpartijen beïnvloeden. Project Pine toonde deze concepten aan met ERC-20 tokens op een permissioned Ethereum-compatibele blockchain. Verschillen met Traditioneel Monetair Beleid Conventionele systemen zoals Fedwire of het RTGS van de Bank of England werken in discrete nachtelijke batches die handmatige tussenkomsten vereisen. In tegenstelling daarmee vergoeden getokeniseerde systemen transacties atomair binnen enkele seconden, behoudens onveranderlijke controle- en audittrails en mogelijk maken van onmiddellijke beleidsupdates zonder te wachten op transacties van handelaren. De BIS merkt op dat de integratie van activa en afwikkeling op één grootboek het operationeel risico en de vertraging vermindert. Inzicht in Project Pine Project Pine, gelanceerd eind 2024 door het BIS Innovation Hub en de Federal Reserve van New York, ontwikkelde een prototype toolkit waarmee centrale banken kunnen testen of typische instrumenten — rente op reserves, repo-operaties, aankoop van activa — via slimme contracten in blockchain-omgevingen kunnen worden geïmplementeerd. In mei 2025 werd het document gepubliceerd, waarin gesimuleerde scenario’s werden uitgevoerd die rustige en crisisomstandigheden nabootsten: - Onder normale omstandigheden drainte een reverse repo van één dag automatisch reserves tegen vooraf ingestelde rentes. - Bij liquiditeitsschokken activeerde een noodleningsfaciliteit binnen seconden om de rente te stabiliseren. - Bij activa-aankopen werden biedingen direct geaccepteerd, berekeningen gemaakt voor allocaties en digitale reserves afgewikkeld voor getokeniseerde obligaties. De tests omvatten gesimuleerde commerciële banken en een programmeerbaar blockchainplatform dat betalingen, onderwaarde en beleidsacties automatiseert — wat illustreert hoe een 24/7 getokeniseerd financieel systeem zou kunnen functioneren. Aanvullende Wereldwijde Initiatieven Andere centrale banken voeren vergelijkbare pilots uit. Singapore’s Project Guardian (tijdelijk offline sinds 24 mei 2025) testte getokeniseerde deposito’s en staatsobligaties in live repo-transacties op gedeelde gedistribueerde grootboeken zonder gebruik te maken van Swift.

De strategie van de Bank of England biedt een dual-rail aanpak, waarin getokeniseerd grosso geld naast RTGS-saldo bestaat; gouverneur Andrew Bailey benadrukte de paraatheid voor een wholesale CBDC als tokenized deposito’s falen. Japan’s retail CBDC-pilot, die nu in een operationele fase zit, bouwt een infrastructuur op die tienduizenden transacties per seconde ondersteunt en privacyfuncties bevat voor quasi-gebruikersnaam-achtige anonimiteit. Gezamenlijk bewijzen deze initiatieven dat programmeerbaarheid, real-time transparantie en atomair afwikkelen praktisch en effectief zijn. De uitdaging blijft echter: hoe een heel financieel systeem omvormen zonder dat kredietcreatie of tussenkomst wordt verstoord. Architectuur en Belang van Project Pine Het digitale monetaire raamwerk van Project Pine is gelaagd: een programmeerbaar blockchain (Besu) vormt de basis; getokeniseerde activa zoals ERC-20 reserves nemen de middenlaag in; en slimme contracten die monetair beleid implementeren, bevinden zich bovenaan op het protocol. Het toont aan dat belangrijke instrumenten van centrale banken kunnen worden opgebouwd als slimme contracten, waardoor snellere uitrol (mogelijk binnen seconden), flexibele faciliteiten en efficiëntere operaties met meer vrijheid worden gerealiseerd. Samenwerkingsinstellingen en Testomvang Zeven grote centrale banken — onder andere Australië, Canada, Engeland, Mexico, Zwitserland, de EU en de VS — droegen bij aan het ontwerp en de testprotocollen van de Project Pine-toolkit. Hoewel de bevindingen niet bindend zijn voor adoptie, vormen ze een fundament voor toekomstig onderzoek. De tests simuleerden diverse economische scenario’s, inclusief renteverhogingen en schuldencrises, onderzochten korte en lange termijn, verschillende systeemgrootten, liquiditeitscondities en leenmethoden, en bevestigden robuustheid van het systeem. Belangrijke Praktische Uitdagingen voor Getokeniseerd Monetair Beleid Als centrale banken overwegen blockchain-gebaseerde monetaire instrumenten te implementeren, staan ze voor juridische, operationele en conceptuele uitdagingen: - Interoperabiliteit: Huidige blockchains functioneren vaak als geïsoleerde netwerken met unieke protocollen, in tegenstelling tot het geïntegreerde traditionele financiële landschap. Deze fragmentatie kan leiden tot betalingsvertragingen en geblokkeerde fondsen. Experts waarschuwen dat dominantie van één blockchain kwetsbaarheid kan creëren. - Juridische Finaliteit: Veel jurisdicties erkennen blockchain-data nog niet als juridische titels; een off-chain “gouden record” blijft vaak juridisch noodzakelijk, wat de ontwikkeling van getokeniseerd financiën kan beperken totdat wetten worden aangepast. - Cyberweerbaarheid: Slimme contracten zijn op code gebaseerd en kunnen bugs bevatten. In tegenstelling tot traditionele systemen, waar mensen kunnen ingrijpen, betekent “code is wet” dat fouten grote gevolgen kunnen hebben. Sommige landen, zoals Japan, bouwen fallback-mechanismen om cyberaanvallen, technische storingen of contractfouten op te vangen. - Privacy versus Transparantie: Regulatoren en banken vereisen transparantie om risico’s te beheersen en criminaliteit te voorkomen, terwijl gebruikers privacy eisen — vooral voor alledaagse transacties. Onderzoek omvat oplossingen zoals gelaagde openbaarmaking, zero-knowledge proofs, en anonimiteitsvouchers die aan deze behoeften voldoen. Conclusie Getokeniseerd monetair beleid belooft snellere, flexibelere en efficiëntere operationele processen. Maar de invoering ervan vereist het overwinnen van grote interdisciplinaire uitdagingen. Centrale banken moeten samenwerken met wetgevers, cyberbeveiligingsexperts en financiële instellingen om veilige, rechtvaardige en veerkrachtige programmeerbare monetaire infrastructuren op te zetten.