Dertig jaar lang hebben films die de potentie van machinale bewustzijn verkennen—zoals Blade Runner, Ex Machina, I, Robot en vele anderen—over het algemeen het ontstaan van dat bewustzijn als onvermijdelijk beschouwd. Deze verhalen schetsen werelden waarin de samenleving empathie kan opbrengen voor, en zelfs sociaal kan accepteren, echte kunstmatige intelligentie. Hoewel het erkennen van de onvermijdelijkheid van AI natuurlijk kan lijken, maakt dat het niet minder angstaanjagend, of het nu in fictie of in de werkelijkheid is. Deze technologie raakt een dieper ligende onrust over de mogelijke inbreuk op het menselijke leven, inclusief existentiële angsten dat machines de mensheid overbodig zouden maken. De sci-fi serie Murderbot van Apple TV+ daagt deze culturele veronderstelling uit met een eigenzinnige draai: het stelt zich een toekomst voor waarin een kunstmatige intelligentie actief de voorkeur geeft aan het vermijden van mensen. Gebaseerd op een novelle van Martha Wells volgt de show een cynische privé-beveiligingscyborg (vertolkt door Alexander Skarsgård), die is toegewezen om een groep wetenschappers te beschermen die een grotendeels nog onontdekte planeet verkennen. Uitgeput van eindeloos gehoorzamen aan saaie commando’s hackt de robot het programma dat hem controleert en krijgt hij vrije wil. Nu handelt hij volgens zijn eigen impulsen en noemt zichzelf “Murderbot” en brengt zijn tijd door met het bingewatchen van duizenden uren van een rokende soapserie—hoewel hij alle stiekeme scènes doorspoelt. In tegenstelling tot veel iconische, antropomorfe robots uit de popcultuur, toont Murderbot geen interesse in menselijke interactie. Zijn klanten komen uit een vooruitstrevend deel van het heelal waar denkende machines dezelfde rechten genieten als mensen; toch vindt Murderbot deze realiteit nauwelijks verschillen van slavernij. Daarom houdt hij zijn nieuwe autonomie geheim en wordt hij liever behandeld als voorheen—dat wil zeggen, als een machine. Hij vermijdt zelfs oogcontact. Het perspectief van de serie op de kloof tussen mensen en machines biedt een charmante afwijking van de gebruikelijke AI-verhalen.

Murderbot combineert humanoïde eigenschappen met een duidelijk niet-menselijke intelligentie, ondanks zijn nieuwe vermogen tot empathie. Zijn ideale toevlucht is de laadruimte van het transportvaartuig, waar hij zich kan voordoen als gewoon een andere partij goederen. Wanneer de wetenschappers uiteindelijk Murderbots autonomie ontdekken, reageren ze met argwaan, vooral omdat hij een uitgebreide wapensvloot bezit. Ondanks zijn dreigende zelfbenoemde naam is Murderbot niet gewelddadig. In één aflevering beschrijft hij een wetenschapper als “een wildernis van organisch slijm en gevoelens”—niet als een belediging, maar als een manier om zijn eigen worsteling te uiten om zich te kunnen verhouden. Gebruikelijke verhalen over machines die naar menselijkheid streven, draaien vaak om hun verlangen naar ervaringen die het publiek herkent als menselijk—bijvoorbeeld, Haley Joel Osment’s robotjongetje David in A. I. Artificial Intelligence verlangt naar de liefde van zijn adoptievader. Echter, Murderbot suggereert dat een machine die haar eigen verlangens en overtuigingen kan vormen, mogelijk niet noodzakelijk overeenkomt met die van haar omgeving. Voor deze robotische hoofdpersoon blijkt het volgen van haar onmenselijke impulsen een veel betere keuze te zijn.