12 Mayıs 2025 tarihinde, dünya ülkelerinden delegeerden oluşan heyetler New York'taki Birleşmiş Milletler merkezinde, çağdaş savaşın kritik ve acil bir sorununu ele almak üzere toplandı: yapay zeka tarafından yönlendirilen otonom silah sistemlerinin düzenlenmesi. İnsan müdahalesi olmadan hedefleri tanımlayıp saldırabilen bu gelişmiş silahlar, Ukrayna ve Gazze gibi çatışma bölgelerinde kullanımını artırmış ve küresel düzeyde derin etik, hukuki ve güvenlik tartışmalarını gündeme getirmiştir. Bu yapay zeka destekli silahların hızlı gelişimi ve kullanımı devam ederken, uluslararası toplumun bu silahların konuşlandırılması ve işletilmesi üzerinde bağlayıcı kapsamlı anlaşmaları henüz tam anlamıyla oluşturamadığı görülüyor. 2014 yılından beri, Konvansiyonel Silahlar Sözleşmesi (CCW) kapsamında—bazı geleneksel silahların sınırlandırılması veya yasaklanmasını düzenleyen çok taraflı antlaşma—başarıyla sürdürülen tartışmalar, tamamen otonom silah sistemlerini yasaklama veya düzenleme çabalarının temel platformu olmuştur. Ancak, CCW aracılığıyla bağlayıcı yasal standartlar oluşturma çalışmaları, ulusal çıkarlar ve egemenlik kaygıları nedeniyle yavaş ilerleme kaydetti. Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri Antonio Guterres, bu konunun ciddiyetini vurgulayarak, 2026 yılına kadar açık ve etkili düzenlemelerin oluşturulması için kesin bir son tarih belirledi. Bu çağrı, otonom silahların kontrolsüz yayılmasını ve kullanımını durdurmayı amaçlıyor; özellikle de bu silahların yayılmasının silahlı çatışma eşiğini önemli ölçüde düşürebileceği ve istenmeyen tırmanış riskini artırabileceği konusunda uyarıyor. Küresel güçler arasında fikir birliği sağlamak büyük bir engel olmaya devam ediyor. ABD, Rusya, Çin ve Hindistan gibi etkili ülkeler, askeri kabiliyetlerini kısıtlayabilecek uluslararası kapsamlı bir antlaşmayı onaylamaya tereddüt ediyorlar. Bunun yerine, ulusal kılavuzlar ve gönüllü önlemler geliştirmeyi tercih ederek, devlet egemenliğinin ve otonom teknolojilerin sağladığı stratejik avantajların altını çiziyorlar. Bu duruş, insan hakları savunucuları, silah kontrolü uzmanları ve sivil toplum kuruluşlarının tepkisini çekti.

Bu uzmanlar, güçlü uluslararası yasal çerçeveler olmadan, dünyanın kendi kendine kontrol edilemeyen bir yapay zeka silah yarışına sürüklenebileceği uyarısında bulunuyorlar. Raporlar, şu anda dünya genelinde 200’den fazla farklı otonom silah sisteminin aktif olduğunu ve bunların Rusya, Ukrayna ve İsrail gibi son çatışmalarda kullanıldığını gösteriyor. Bu gruplar, sıkı denetim ve gözetim olmadan, bu tür silahların, insan hayatına ve uluslararası insancıl hukuka aykırı olarak ölümcül kararlar verebileceği endişesini taşıyorlar. 12 Mayıs’ta yapılan Birleşmiş Milletler Genel Kurulu oturumu, bu alanda kayda değer bir dönüm noktası oldu ve yapay zeka destekli otonom silahların doğurduğu karmaşık sorunları ele alan ilk resmi toplantı niteliğini taşıdı. Katılımcılar, bu yüksek düzeydeki tartışmanın siyasi iradeyi teşvik edeceği ve önümüzdeki Eylül ayındaki CCW müzakereleri öncesinde bağlayıcı yasal çerçevelerin oluşturulmasına zemin hazırlayacağı umudunu dile getirdiler. Bu görüşmeler öncesinde, küresel toplum, savunma ile ilgili teknolojik yenilikleri, insanlığı yaşama ve ölüm kararları veren makinelerin olası istenmeyen sonuçlarından koruma ihtiyacıyla dengelemek zorunda kalıyor. Teknolojik gelişmeler hızla ilerlerken, etik, hukuki ve operasyonel çerçevelerin de buna uygun biçimde geliştirilmesi, istikrarsızlığı önlemek ve uluslararası barış ve güvenliği sağlamak adına büyük önem taşıyor. Birleşmiş Milletler’in çatışma alanlarında savaşın geleceğine ilişkin tartışmalarına tanıklık eden dünya, bu süreçlerin nesiller boyu savaşın doğasını şekillendireceğinin farkında olmaktadır. İleriye dönük adımlar, şeffaflığın artırılması, çok taraflı işbirliğinin güçlendirilmesi ve yapay zekanın barışın hizmetinde, yıkımın değil, barışın tetikçisi olması amacıyla ortak taahhütlerle sağlanmalıdır.