Wzrost sztucznej inteligencji wprowadził złożone zjawisko zwane „cyfrowym wskrzeszeniem”, w ramach którego technologia odtwarza obrazy, głosy i zachowania zmarłych osób. Ten trend, który ostatnio zyskał szerokie zainteresowanie, rodzi istotne pytania etyczne, psychologiczne i społeczne związane z wykorzystaniem AI do symulacji interakcji z utraconymi bliskimi. Publiczne zainteresowanie wzrosło, gdy Alexis Ohanian, współzałożyciel Reddita, udostępnił wiralową animację wykonaną przez AI, przedstawiającą jego zmarłą matkę obejmującą go, co pokazało, jak technologia potrafi żywo odtworzyć obecność ukochanej osoby. Cyfrowe wskrzeszenie korzysta z zaawansowanego uczenia maszynowego do tworzenia realistycznych avatarów lub interaktywnych reprezentacji na podstawie zdjęć, nagrań dźwiękowych i tekstów zmarłych. Choć na pierwszy rzut oka wydaje się, że przynosi ono ulgę, Łączy się z mostem do tych, którzy odeszli, eksperci ostrzegają o subtelnych ryzykach, które wymagają starannej analizy. Terapeutycznie AI może wspierać pamięć i proces leczenia, symulując rozmowy i zachowania, oferując ukojenie podczas żałoby. Jednak psycholodzy ostrzegają, że są to sztuczne konstrukty, które mogą zniekształcać wspomnienia. Ekperci od pamięci, Julia Shaw i Elizabeth Loftus, ostrzegają, że doświadczenia generowane przez AI mogą wprowadzić fałszywe wspomnienia—wydarzenia i interakcje, które nigdy nie miały miejsca—co stanowi szczególne zagrożenie dla młodszych osób, które wciąż rozwijają swoje struktury poznawcze, mogąc prowadzić do dezorientacji i stanu emocjonalnego niepokoju. Neurobiolog Mary-Frances O’Connor umieszcza to w kontekście ludzkiej od wieków chęci nawiązania kontaktu z martwymi poprzez rytuały i pamiątki. Jednak natychmiastowa i immersyjna natura AI wprowadza nowe dynamiki psychologiczne: postrzeganie zmarłych jako cyfrowo wszechobecnych może blokować emocjonalne zamknięcie, kluczowe dla zdrowego procesu żałoby. Zamiast akceptować stratę, ludzie mogą utknąć w cyklach odnowionej żałoby i przywiązania, ponieważ technologia zaciera granicę między życiem a śmiercią. Na poziomie społecznym rozwój avatarów generowanych przez AI może zmienić podejście kulturowe do śmierci i pamięci.

Poleganie na dopracowanych cyfrowych podobiznach może sprzyjać emocjonalnej kruchości i osłabiać odporność w obliczu straty. Preferowanie idealizowanych wersji zamiast pełnego zaakceptowania złożoności ludzkiego doświadczenia i śmiertelności może mieć głębokie konsekwencje dla norm społecznych dotyczących żałoby i pamięci. Etycznie, cyfrowe wskrzeszenie stawia pilne pytania o zgodę, prywatność i godność zmarłych. Należą do nich kwestie tego, kto kontroluje te cyfrowe reprezentacje, jak zapobiec ich nadużyciom lub wykorzystywaniu oraz jak zagwarantować, że technologia będzie honorować, a nie komercjalizować wspomnienia o osobach. W obliczu tych wyzwań eksperci apelują o ostrożne i refleksyjne podejście do rozwoju technologii wskrzeszenia wspomaganego przez AI. Regulacje i wytyczne są niezbędne, by chronić emocjonalne samopoczucie, zachować integralność wspomnień i utrzymać wysokie standardy etyczne. Świadomość społeczna i dialog muszą iść w parze z rozwojem technologicznym, aby AI wspierała, a nie podważała proces żałoby i pamięci. Podsumowując, choć cyfrowe wskrzeszenie napędzane AI otwiera bezprecedensowe możliwości nawiązywania kontaktu i leczenia po śmierci, stawia także poważne wyzwania. Zachowanie równowagi między komfortem, jaki może przynieść, a ryzykiem zniekształceń wspomnień, uzależnienia emocjonalnego oraz kwestii etycznych wymaga nieustannych dyskusji między technologami, psychologami, etykami i społeczeństwem. Ostrożna nawigacja w tym nowym obszarze jest kluczowa, aby czerpać korzyści z AI, szanując godność zmarłych i dobrostan osób w żałobie.