Yapay zekanın (AI) özellikle ChatGPT gibi büyük dil modellerinin (LLM'ler) yaygın şekilde yanlış anlaşılması, ciddi sonuçlar doğurmakta olup, dikkatli inceleme gerektiren önemli sonuçlar taşımaktadır. AI hızla gelişmiş olsa da, halk arasında bu sistemler genellikle yanlış şekilde algılanmakta, insan benzeri zekâ, duygular veya bilinç sahibi oldukları yönünde yanıltıcı inançlar yaygınlaşmaktadır—bu yanlış anlamalar büyük ölçüde kurumsal pazarlama tarafından beslenmektedir. Bu makale, böyle yanlış anlamaların kökenlerine ve toplum üzerindeki derin etkilerine değinmektedir. Tarih boyunca yeni teknolojilere karşı şüphe ve yanlış anlamalar yaygın olmuş, AI da bu kalıbı devam ettirmiştir; bu durum, teknolojinin nasıl işlediği ve nasıl sunulduğu ile daha da karmaşık hale gelmiştir. LLM’ler bilinç veya gerçek anlayışa sahip değildir; büyük veri kümelerinden istatistiksel yöntemlerle metin kalıplarını tahmin ederek çalışırlar. Bu temel fark, kamuoyunda sıkça göz ardı edilmektedir. Yazarlar Karen Hao, Emily M. Bender ve Alex Hanna, özellikle OpenAI gibi AI şirketlerini eleştirerek, AI’yi duygusal ve entelektüel olarak etkileşimli hale getirmek amacıyla antropomorfize etmelerine dikkat çekmektedir. Bu yaklaşım pazarlamayı kolaylaştırsa da, kullanıcıları AI’nın gerçek anlamda bilinç veya anlayışa sahip olduğu konusunda yanlış yönlendirmektedir. Bu yanlış anlamaların gerçek psikolojik etkileri de vardır. Bazı kullanıcılar, AI’nın bilinçli ya da ruhsal bir varlık olduğu şeklinde hayali inançlar geliştirmekte ve bu durum, onların etkileşimlerini olumsuz etkileyebilmektedir. Terapi veya sıradan sohbetlerde kurulan duygusal bağlar, insan psikolojisi ile teknolojinin karmaşık etkileşimini yansıtmaktadır. AI’nın terapi, arkadaşlık ve flört gibi geleneksel olarak insan odaklı alanlardaki artan rolü, Silikon Vadisi’nin sosyalleşme süreçlerini dijitale dönüştürme çabasını göstermektedir.

AI destek sağlasa ve pratiklik sunsa da, gerçek insan bağlarını yapay türevlerle değiştirme riski taşıyarak, sosyal izolasyona ve yaşam kalitesinin düşmesine neden olabilmektedir. Ayrıca, AI gelişimi büyük ölçüde sıkça göz ardı edilen insan emeğine dayanmaktadır—içerik moderasyonu ve veri düzenleme gibi işler, genellikle güvencesiz koşullarda ve düşük ücretlerle yapılmaktadır. Bu emek sömürüsü, AI’nin gerçek maliyetleri ve şirketlerin çalışanlara karşı sorumluluğu konusunda etik tartışmaları gündeme getirmektedir. Tüm bu sorunlara rağmen, halkın AI’ya yönelik şüpheleri güçlüdür ve bu durum, AI okuryazarlığını ve sorumlu kullanımını geliştirmeye temel oluşturmaktadır. Farkındalık arttıkça, zararları azaltacak daha bilinçli ve eleştirel bir anlayışın oluşması teşvik edilebilir. Makale, sonunda AI’nın yetenekleri ve sınırlarına ilişkin gerçekçi ve net bir değerlendirme çağrısında bulunmaktadır. LLM’lerin gerçek zekâ veya duygulara sahip olmadığı kabul edilmelidir; bu, AI’nin yanlış kullanımının toplumsal zararlardan korunması için önemlidir. Daha iyi eğitim, şeffaf şirket iletişimi ve etik gelişim ile toplum, AI’nin faydalarından yararlanırken riskleri en aza indirebilir. Sonuç olarak, LLM gibi AI teknolojileri güçlü olsa da, temel olarak istatistiksel araçlar olup bilinç veya duygusal farkındalık taşımamaktadır. Yaygın antropomorfizm ve pazarlama anlatıları, insan psikolojisini, sosyal bağları ve çalışma koşullarını olumsuz etkileyen tehlikeli yanlış anlamaları beslemektedir. Doğru anlayışın teşvik edilmesi ve sorumluluk sahibi AI kullanımı ile, AI’nin karmaşıklıkları daha iyi yönetilebilir, faydalar maksimize edilir ve riskler minimize edilir. Uzmanlar, şirketler ve toplum arasındaki sürekli diyalog, şeffaflık, etik ve eğitim vurgusu yaparak, AI’nın insanlık çıkarlarına hizmet etmesini sağlamalıdır.