در حالی که روسیه در حال ادامه تخریب نظام‌مند میراث فرهنگی اوکراین در میان جنگ فراگیر است، جامعه هنر اوکراین به سمت روش‌های نوآورانه و گاهی غیرمتعارف برای حفظ میراث ملی خود گرایش پیدا کرده است — از جمله فناوری بلاک‌چین که در این عرصه نقش برجسته‌ای یافته است. صندوق هنر دیجیتال‌شده اوکراین (UFDA) در فوریه ۲۰۲۵ رسماً راه‌اندازی شد و با مأموریت جسورانه‌ای تأسیس شد: دیجیتالی کردن هنر اوکراینی و تبدیل آثار به توکن‌های غیرقابل تعویض (NFT) برای مزایده. هدف اصلی UFDA نه تنها حفظ و گسترش میراث فرهنگی اوکراین بلکه «درگیر کردن جامعه جهانی در مبارزه برای حفظ فرهنگ» است، همان‌طور که در وب‌سایت آن ذکر شده است. تا کنون، UFDA بیش از ۳۰۰۰ اثر از ۶۰ هنرمند، از هنر معاصر تا کلاسیک اوکراین، را دیجیتالی کرده است. این سازمان همکاری نزدیکی با هنرمندان، کیوریتورها و موسسات فرهنگی دارد تا هر اثر را با وضوح فوق‌العاده بالا و با بهره‌گیری از فناوری ضبط نور دیجیتال (Digital Light Capture Technology) ثبت کند — روشی که با استفاده از دوربین‌های حرفه‌ای و نورپردازی دقیق، برش‌های قلمو و جزئیات رنگ‌ها را با وضوح و رنگ غنی ۴۸ بیتی نشان می‌دهد. تصاویر در قالب عکس‌های با رزولوشن بسیار بالا، بین ۱۰۰ تا ۴۰۰ مگاپیکسل، ثبت می‌شوند و از تکنیک‌های Stitching دیجیتال که در عکاسی رایج است، اجتناب می‌شود. پترو بوندارفسکی، مشاور UFDA و سرمایه‌گذار اقلیت در خبرگزاری کی‌یف مستقل، بر اهمیت این پروژه در دوران اطلاعات دیجیتال تأکید کرد: «ما معتقدیم آنچه انجام می‌دهیم در دنیای هنر بسیار ارزشمند خواهد شد. » او افزود: «اوکراین اثری از خود بر جای خواهد گذاشت و استانداردی تعیین خواهد کرد. » با وجود اشتیاقشان، هنرمندان UFDA به اهمیت پرسش‌های اساسی درباره برداشت و ارزش هنر در دوران دیجیتال پی برده‌اند. آنا فیلیپوا، بنیان‌گذار و کیوریتور UFDA، بر نیاز به دیجیتالی کردن با کیفیت بالا تأکید کرد پس از آنکه تصاویر بسیاری از آثار در کیفیت پایین مشاهده کرد. او گفت که ایده تأسیس UFDA در سال ۲۰۲۱ صرفاً تلاشی برای دیجیتالی‌سازی جامع هنر اوکراین بود. فناوری بلاک‌چین، که با معرفی بیت‌کوین در سال ۲۰۰۸ محبوب شد، نگرش به مالکیت را دگرگون ساخته است. NFTها—گواهی‌های دیجیتال منحصربه‌فردی که مالکیت دارایی‌های دیجیتال را تأیید می‌کنند—امکان ساخت نسخه‌های دیجیتال آثار فیزیکی را برای UFDA فراهم می‌آورند. نکته مهم اینکه، نه UFDA و نه هنرمندان از فروش این توکن‌های دیجیتال سود مالی نمی‌برند؛ بلکه تمام درآمدها به نفع نهادهای غیردولتی اوکراینی صرف می‌شود. مالکیت یک NFT تا صد سال معتبر است، هرچند حقوق مادی اثر همچنان با هنرمند باقی می‌ماند. بوندارفسکی توضیح داد: «وقتی اثری خریداری می‌شود، تراکنش در بلاک‌چین ثبت می‌گردد — و نوعی نسخه دیجیتال برای اثر فیزیکی ایجاد می‌کند. » هرچند توکنیزه کردن این آثار هنری دیجیتال کمی خارج از هدف اصلی UFDA صورت گرفت، اما ضرورت جنگ روسیه این ابتکار را از یک آزمایش دیجیتال آرام به یک واکنش فرهنگی حیاتی تبدیل کرد. UFDA معتقد است با تغییر روش‌های تجربه هنر، باید نحوه مالکیت آن نیز تغییر یابد. بوندارفسکی این مقایسه را بر فیلم‌سازی می‌افزاید، جایی که همان‌طور که از فیلم به فرمت‌های دیجیتال منتقل می‌شود، فناوری نحوه مصرف و ارزیابی محتوا را تحت تأثیر قرار می‌دهد و مالکیت دیجیتال برای جمع‌آورندگان ارزش‌مندتر و پایدارتر می‌شود. با این حال، برخی هنرمندان در مورد تجاری‌سازی و پیامدهای دیجیتالی‌سازی ابراز نگرانی می‌کنند.

کترینا لیسوونکوا، که آثارش توسط UFDA تخلیه و دیجیتالی شده است، احساسات مختلطی دارد: از یک سو، از کمک در زمان جنگ سپاسگزار است، اما نگران است که «بدن دوم» دیجیتال آثارش از کنترل خارج و بیگانه شود. برعکس، هنرمند پولینا شر‌بینا ارزش را بر آرشیو دیجیتال می‌داند، به‌ویژه در دوران جنگ، و مأموریت UFDA را در ثبت دوران خود از طریق فرهنگ و تأثیرگذاری بر پژوهش هنری تأیید می‌کند. UFDA سه سال پس از شروع جنگ، در دوره‌ای سخت، وارد میدان شد؛ جنگی که میراث فرهنگی اوکراین را هدف قرار داده و تخریب و سرقت عمدی می‌کند. از زمان شروع جنگ، نیروهای روسی بیش از ۱۴۰۰ محل فرهنگی و بیش از ۲۲۰۰ تأسیسات فرهنگی را تخریب یا آسیب زده‌اند که این رقم حدود ۲۰٪ از شهرهای اوکراین را شامل می‌شود. با دسترسی محدود به مناطق اشغالی و خطوط مقدم، خسارت واقعی احتمالا بیشتر است. سرقت‌ها شامل بزرگ‌ترین سرقت موزه‌ای پس از جنگ جهانی دوم است—بیش از ۳۳ هزار اثر هنری و اشیاء تاریخی که در پاییز ۲۰۲۲ از دو موزه خرسون دزدیده شده است. واحد تحقیقات جرائم جنگی خبرگزاری کی‌یف مستقل، افراد مسئول این جنایات را در مستند «دزدی از پیشینه» ثبت کرده است. در مقابل، UFDA نه تنها با هنرمندان معاصر بلکه با موزه‌ها نیز همکاری دارد تا آثار کلیدی و هویتی اوکراین را حفظ کند. این تیم ۴۶ نقاشی از موزه هنر نیکورون اوناتسکی در سومی را دیجیتالی کرده است، از جمله آثار نقاشان قرن نوزدهم مانند میکولا پیموننکو و هنرمندان اگزو-مدرن مانند دیوید برولیُک، واسیل کریچفسکی و الکساندر بوهمازوف. این موزه، در نزدیکی مرز روسیه واقع شده، همچنان در معرض تهدید است و اخیراً در تاریخ ۱۳ آوریل ۲۰۲۴ در حمله موشکی روسیه آسیب دید. فیلیپوا بر اهمیت دستاوردهای استثنایی و ملی این موزه و نیاز فوری به حفاظت آن‌ها تأکید کرد، با توجه به مکان پرخطرشان. بسیاری از هنرمندان اوکراینی نمایش داده شده در این مجموعه‌ها تحت سرکوب روسیه قرار گرفته‌اند، که اهمیت عاطفی و فرهنگی مأموریت UFDA را دوچندان می‌کند. دیجیتالی کردن آثار می‌تواند در صورت سرقت، آسیب یا تخریب، صدای هنرمندان و دیدگاه‌هایشان را زنده نگه دارد. این حفظ، گواه بر غنای گذشته فرهنگی اوکراین و پایه‌ای حیاتی برای آینده آن است. فیلیپوا به تاریخ غم‌انگیز پاکسازی، تبعید و نادیده‌گرفتن مداوم جنبش هنری اوکراین اشاره می‌کند و بر ضرورت جلوگیری از تکرار این اتفاقات تأکید می‌کند. او با بهره‌گیری از فناوری، می‌کوشد اطمینان حاصل کند که میراث فرهنگی اوکراین، در مقابل جنگ و آسیب‌هایی که به هویت آن وارد می‌شود، باقی بماند.