20. yüzyıl ortası liderleri, organize işgücünü sadece pazarlık aracı olarak değil, aynı zamanda ekonomik güvenilirliğin temel taşı olarak görüyordu. 1956 Amerika Giyim İşçileri Birliği Kongresi'nde Eleanor Roosevelt, sendikaların tüm emekleri temsil etme ve ülkeyi geliştirme potansiyeline vurgu yapmıştı; bu mesaj neredeyse yetmiş yıl sonra bile güncelliğini koruyor. Yapay zekada (YZ) hızlı ilerlemelerle birlikte, işin doğası ve onu koruyan kurumlar benzeri görülmemiş zorluklarla karşı karşıya. Tarih boyunca işçilerin maaşları ve çalışma koşulları için savunuculuk yapan sendikalar, şimdi karmaşık bir görevle karşılaşıyor: YZ odaklı disruptif değişimlerin bazen ince ama geri dönüşü olmayan sonuçlar doğurabileceği bir makine destekli ekonomiye geçişi yönlendirmek. Sendikalar, 19. yüzyıl ticaret ve sanayi hareketleri içinde, ortak fiziksel çalışma alanları ve belirgin görevler etrafında örgütlenmişti. Zamanla, üyelerin aidatlarıyla daha iyi maaşlar, daha güvenli koşullar ve yasal korumalar elde etmek için politik güç haline geldiler. Ancak teknoloji, işçilerin kapsamını sürekli zorladı: 20. yüzyıl ortasında otomasyon nedeniyle asansör operatörlüğü işlerindeki kayıplar bunun ilk örneğiydi. Günümüzde ise YZ’nin etkisi daha geniş ve derin; lojistik, hukuk incelemesi, müşteri hizmetleri ve üretim gibi birçok fonksiyon yerine geçiyor, sıklıkla insanlardan daha hızlı ve maliyet açısından daha verimli performans gösteriyor. Eski Başkan Barack Obama, 2024’te, yalnızca elit kodlayıcıların YZ tarafından üretilen programlamayla ayakta kalabileceğini belirterek, otomasyonun bilgi işi ve mesleki rollerdeki etkisini vurguladı; bu roller eskiden güvende görülen alanlardı. Bu değişim, sendikalar için kritik soruları gündeme getiriyor. Grevler ve sözleşme müzakereleri gibi geleneksel araçlar insana dayalı işyerleri düşünülerek tasarlandı; fakat YZ destekli iş yerleri algoritmalar ve öngörü modelleriyle doludur, bunlar protesto veya geleneksel taleplere yanıt vermez. Bazı sendikalar, algoritmik şeffaflık, YZ kararlarına insan gözetimi ve yeniden eğitim programlarını içeren sözleşme maddeleri ekleyerek uyum sağlamaya başladı. Diğerleri ise, uyum ve etik standartlar gerektiren denetimler ve iş güvenliği gibi önlemlerle YZ sistemlerine ilişkin çalışma mevzuatını güçlendirmeyi savunuyor. Siyasal anlamda, dijital haklar ve YZ yönetimine öncelik veren adaylara yönelim artabilir. Bu adımlara rağmen, birçok sendika hala tepki verici olmayı sürdürüyor ve yerinden edilişi gerçekleşmeden önce ele alıyor.

YZ’nin daha hızlı öğrenme eğrisi ve etkilerinin tam görülmeden fark edilmemesi, belirgin bir meydan okuma teşkil ediyor. Gelecekte organize işgücü, sadece mevcut işleri korumanın ötesinde, adil ekonomik geçişlerin teminatını sağlamayı amaçlayan bir misyonla yeniden tanımlanabilir. Asansör operatörlerinin otomasyona yenik düştüğü gibi, günümüz işgücü de kaçınılmaz rol dönüşlerini kabullenmek zorunda kalabilir; sendikaların bu değişimleri şekillendirme kabiliyeti hayati önem taşımaktadır. Alman modeli bu konuda umut vaat eden bir örnek sunuyor. 2024 Aralık ayında, Volkswagen AG ve dünyanın en büyük sanayi sendikalarından IG Metall, Zukunft Volkswagen (Gelecek Volkswagen) anlaşmasını tamamladı ve bu anlaşma, sendikaların teknolojik dönüşümleri yapıcı biçimde etkileyebileceğinin göstergesidir. Bu anlaşma, 2030 yılına kadar Almanya’daki fabrikalarda 35. 000’den fazla işi, erken emeklilik, gönüllü satışlar ve doğal azalmayla, işten çıkarmadan azaltmayı içeriyor. Volkswagen, kalan çalışanlar için 2030’a kadar iş güvencesi sağlarken, otomasyon ve elektrikli araç üretimine uyum sağlıyor. Anlaşmada ayrıca esnek çalışma modelleri getirildi, şirket ağı içindeki roller yeniden dağıtıldı ve temel üretim fonksiyonları korundu. Önemli olarak, IG Metall bu yapısal dönüşümün ortak tasarımında yer alarak, çalışanlara teknoloji entegrasyonu ve işgücü yeniden tahsisi konusunda söz hakkı verdi. Finansal açıdan, Volkswagen yıllık 1, 5 milyar € tasarruf sağlayarak üretim sürdürülebilirliğini koruyor ve 2030’a kadar elektrikli araç pazarında lider olmayı hedefliyor ve çalışanlarına da yer açıyor. ABD’de ise farklı yasal ve ekonomik çerçevelere rağmen, Volkswagen-IG Metall modelinin dersleri değerlidir. Lojistik, ulaşım, müşteri hizmetleri, idari destek ve sağlık hizmetleri gibi sektörler, otomasyon riskinin yüksek olduğu alanlardır. Amerikan sendikaları, teknolojik uygulamalar sırasında çalışan geçiş garantisi, zorunlu yeniden eğitim ve yeniden yerleştirme programları, algoritmalarla etkilenmiş istihdam kararlarında şeffaflık sağlayan YZ denetimleri ve üretkenlik artışlarının çalışanlar arasında paylaşılmasını içeren kar paylaşımlı mekanizmalar gibi stratejiler benimseyebilir. Bu yaklaşımlar, sendikaları otomasyon düşmanı olmaktan çıkarıp, teknolojiyi insan sermayesinin tamamlayıcısı haline getirme yolunda dönüştürebilir. Tarihsel olarak, sendikalar buhar makinesinden mikroçipe kadar teknolojik dönüşümlere uyum sağladı. YZ ise daha büyük bir meydan okuma sunuyor, ancak aşılmaz değil. Mevcut rollerini koruyan ve yeni çerçeveleri proaktif biçimde şekillendiren sendikalar, değişen ekonomik ortamda hayati önemde kalabilir. Bu sayede Eleanor Roosevelt’ın vizyonunu gerçekleştirebilirler: teknolojik ilerlemeleri, geniş çapta paylaşılan refahla uyum içinde kullanmak için kolektif gücü akıllıca kullanmak.